Metoda Ustawień Narodowych // listopad 2014

Metoda Ustawień Narodowych (MUN) to projekt performatywny dotyczący konfliktów na tle etnicznym i religijnym. W warstwie dokumentalnej dotyka problemu pamięci relacji międzyetnicznych na terenach polsko-białoruskiego pogranicza w okresie II wojny światowej, między innymi sprawy Romualda Rajsa, pseudonim Bury. Koncepcja projektu opiera się na mechanizmie przyjmowania i wykonywania ról społecznych, w szczególności roli oprawcy i ofiary. Performans pozwala przetestować granice władzy roli i sytuacji nad jednostką. Treść materiałów źródłowych dotyczących autentycznych wydarzeń zostaje przełożona na język dramatu w postaci dokumentalnych wydarzeń performatywnych, w których bezpośrednio uczestniczą ich widzowie. Każde wydarzenie utrzymane jest w konwencji gry pozwalającej jej uczestnikom na przyjrzenie się swoim reakcjom w złożonych konfliktowych sytuacjach społecznych.

W jednym wydarzeniu bierze udział 10 widzów. Każdy z widzów otrzymuje zestaw słuchawkowy, przez który komunikuje się z nimi Prowadzący (Paweł Smagała). Zapraszamy Was do udziału w grze, w której każdy z Was w wyznaczonych ramach czasoprzestrzennych wciela się w przydzieloną mu rolę. Kanwą gry są autentyczne wydarzenia. Nie chcemy ich jednak rekonstruować. W oparciu o nie budowana jest nowa, aktualna sytuacja, “tu i teraz”. Gra polega na emanowaniu stanem i atmosferą, a przede wszystkim na subtelnym, zindywidualizowanym procesie, który przebiega w wyobraźni każdego z uczestników. Nie tworzymy w niej iluzji rzeczywistości. Uczestnicy nie są aktorami, nie mają udawać, że poszczególne sceny dzieją się naprawdę. Zależy nam abyście używali swojej intuicji, dopowiadali do sytuacji, szukali ukrytych tropów i znaczeń, wielokrotnie przyjmowali różne perspektywy, budowali swoje prywatne „sceny”. Chcielibyśmy, aby zalążki przeżycia rozwijały się wewnątrz uczestników, abyście poprzez zatrzymanie się w poszczególnych scenach dokładne przyglądali się sobie, odkrywali siebie. W strukturze gry stajecie się Użytkownikami Sytuacji.

Fabuła gry skupia się na dwóch dniach tzw. rajdu Burego. 29 stycznia dowodzony przez niego oddział Narodowego Zjednoczenia Wojskowego dokonał egzekucji białoruskich woźniców w lesie obok wsi Puchały Stare. 2 lutego, w dzień święta Matki Boskiej Gromnicznej, miały miejsca pacyfikacje wsi Zanie oraz Szpaki.

Materiały źródłowe:
// Instytut Pamięci Narodowej:
„Informacja o ustaleniach końcowych śledztwa S 28/02/Zi w sprawie pozbawienia życia 79 osób – mieszkańców powiatu Bielsk Podlaski w tym 30 osób tzw. furmanów w lesie koło Puchał Starych, dokonanych w okresie od dnia 29 stycznia 1946 r. do dnia 2 lutego 1946”
// wywiady ze świadkami

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

STRONA: http://metodaustawiennarodowych.pl/
FACEBOOK: https://www.facebook.com/metoda.ustawien.narodowych

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

AUTORZY
Scenariusz, reżyseria – Michał Stankiewicz
II reżyser – Piotr Sułkowski
Narracja – Paweł Smagała
Scenografia, aranżacja – Karolina Maksimowicz
Wideo – Paweł Szarzyński
Muzyka – Kajetan Łukomski
Audio – Łukasz Zygarlicki
Projekcje – Bartosz Jankowski
Światła – Mateusz Tymura
Dokumentacja – Bartosz Tryzna, Jacek Ryżyński
Scenariusz – Karol Dworakowski
Plakat – Przemysław Sokołowski
Produkcja – Katarzyna Niziołek
Asystentki producenta – Izabela Adamska, Karolina Frąckiewicz, Aleksandra Lulewicz, Anna Moroz

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Projekt jest realizowany w ramach Pracowni Sztuki Społecznej przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku, dzięki uzyskanemu przez reżysera stypendium twórczemu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz wsparciu finansowemu Miasta Białystok i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

The Method of National Constellations is a performative project that refers to ethnic and religious conflicts as seen from both the historical and contemporary perspective. As its starting point, it takes the problem of inter-ethnic relations on the areas of Polish-Belarusian borderland during the Second World War, and the actions of Romuald Rajs, also known as Bury, among other cases. It explores the connection between the past and the present socio-political situation in Poland and in the world that is fostering extreme nationalist attitudes and movements.

The concept of the project is based on the mechanism of adopting and performing social roles, in particular those of a victim and of a persecutor. It is aimed at testing the boundaries of power that the role and situation have over an individual. Within this conceptual framework, the content of source materials connected to authentic events is translated into the language of drama in the form of documentary performances which engage the viewers as immediate participants. The performances are kept in the convention of a game, in which the participants gain an insight into their own reactions in complex, conflict-affected social situations.

Time: November 21-23, 2014

Place: Białystok & Warsaw (Poland)

CREW
Dramatist, director – Michał Stankiewicz
2nd director – Piotr Sułkowski
Narration – Paweł Smagała
Scenography, setting – Karolina Maksimowicz
Music – Kajetan Łukomski
Video – Paweł Szarzyński
Sound – Łukasz Zygarlicki
Mapping – Bartosz Jankowski
Lights – Mateusz Tymura
Documentation – Bartosz Tryzna
Assistant dramatist – Karol Dworakowski
Poster – Przemysław Sokołowski
Production coordinator – Katarzyna Niziołek
Production assistants – Izabela Adamska, Karolina Frąckiewicz, Aleksandra Lulewicz, Anna Moroz

Production: University of Białystok Foundation // Social Art Workshop

Financial support: Ministry of Culture and National Heritage, City of Białystok, Podlaskie Voivodeship’s Marshall Office.

Warsztaty artystyczno-badawcze // październik-grudzień 2014

Druga tura warsztatów artystyczno-badawczych realizowana będzie, we współpracy z Instytutem Socjologii UwB, od października do grudnia 2014 r.

Kurs na kulturę
Edukatorki: Anna Danilewicz i Katarzyna Niziołek.

Przez trzy miesiące studenci uczestniczą grupowo w różnego rodzaju praktykach kulturowych, w roli odbiorców i twórców kultury: wizyta w muzeum, w galerii sztuki współczesnej, w kinie, w teatrze, wyjście na koncert, udział w warsztatach twórczych lub projekcie artystycznym, publicznej debacie, forum internetowym. Każde z doświadczeń poddawane jest moderowanej grupowej dyskusji, staje się pretekstem do rozmowy na temat sposobu rozumienia przez nich uczestnictwa w kulturze, obszarów i form tego uczestnictwa, jego szans i ograniczeń. Grupowe dyskusje są rejestrowane. Zebrany materiał pozwoli między innymi na zdiagnozowanie dyspozycji, kompetencji i preferencji kulturowych studentów oraz określenie realnej i potencjalnej roli uniwersytetu w procesie ich kształtowania.

Gry społeczne
Edukatorzy: Małgorzata Dmochowska i Jan Wyspiański.

Warsztat inspirowany jest grami typu LARP (live action role-playing), sztuką wspólnotową (community art), dążącą do integracji społecznej, oraz koncepcją sztuki konwersacyjnej (dialogicznej) G. Kestera, która ma kreować sytuacje kontaktu i komunikacji między uczestnikami działania. Cały cykl zaprojektowany został jako gra oparta na scenariuszu, zawierająca wyzwania, które należy wykonać, by móc przejść do kolejnych etapów. Po uzyskaniu odpowiedniej liczby punktów gracze awansują na kolejny poziom i przechodzą do zadań coraz trudniejszych. Każda tura gry trwa tydzień, aż do kolejnego spotkania, gdy mistrz gry dokonuje ewaluacji i przydziela punkty. Gracze (studenci) pogrupowani są w gildie, współpracują w ramach swojej grupy i z innymi gildiami, bez wsparcia których nie są w stanie wykonać niektórych zadań. Przykładowe zadania: stworzenie cyklu co najmniej dwóch spotkań "planszówkowych" dla dzieci i osób starszych; przeprowadzenie wywiadów z insiderami jakiejś społeczności lokalnej na temat historii tej społeczności; opracowanie i przeprowadzenie gry terenowej związanej z historią lokalną dla uczniów gimnazjum (tzw. serious game – gra poważna, mająca jakiś istotny cel, w tym wypadku społeczny); założenie bloga, na którym każda gildia będzie relacjonowała swoje misje (w zależności od liczby komentarzy i dyskusji blog będzie otrzymywał punkty i odznaki).

Warsztaty realizowane są dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Warsztaty artystyczno-badawcze // marzec-czerwiec 2014

Program warsztatów Pracowni Sztuki Społecznej ma na celu zwiększenie uczestnictwa studentów w kulturze artystycznej poprzez stworzenie sytuacji bezpośredniego kontaktu z twórcami i organizatorami kultury oraz połączenie doświadczenia artystycznego i naukowo-badawczego. Opiera się na założeniu, że uczestnictwo w kulturze artystycznej sprzyja podnoszeniu kompetencji społeczeństwa, rozwijaniu aktywności twórczej obywateli i ich aktywnemu udziałowi także w innych wymiarach życia społecznego i publicznego, a tworzenie warunków wymiany różnych rodzajów ekspresji, wiedzy i perspektyw poznawczych przyczynia się do wzrostu innowacyjności społecznej. Program zakłada także szeroki udział mieszkańców miasta – na różnych etapach i w różnych formach – zbierania informacji, indywidualnych wywiadów, akcji ulicznych, gier społecznych, performansu, pokazów wideo, dyskusji, aktywności w Internecie.

W okresie od marca do czerwca 2014 r., we współpracy z Instytutem Socjologii UwB, zrealizowane zostały warsztaty:

Etnografia performatywna
Edukatorzy: Katarzyna Niziołek, Michał Stankiewicz.

Opis: Celem warsztatów jest praktyczne przygotowanie studentów do realizacji interwencyjnych badań społecznych przy użyciu metod etnograficznych (obserwacja, wywiad, fotografia, analiza dokumentów) z jednej oraz technik performatywnych i teatralnych z drugiej strony. Badanie interwencyjne oznacza, że badacz w sposób kontrolowany ingeruje w badaną rzeczywistość, by dokonać jej pozytywnej zmiany. Performatywny zwrot w etnografii wiąże się zaś z dążeniem do upodmiotowienia badanych (oddania im głosu), stworzenia warunków pogłębionego, empatycznego zrozumienia ich doświadczenia przez badaczy oraz włączenia szerszej społeczności (publiczności) w proces wytwarzania i stosowania wiedzy naukowej. W ramach warsztatów studenci dokonują wyboru tematu badawczego (aktualny, palący problem społeczny), opracowują narzędzia badawcze, realizują badanie w terenie, poddają analizie zgromadzone materiały oraz przygotowują w oparciu o nie dokumentalny performans (wydarzenie parateatralne). Teatr dokumentalny, sięgający m.in. do doświadczeń niemieckiego kolektywu Rimini Protokoll, stawia w roli aktorów zwykłych ludzi, opiera się na ich historiach i przeżyciach, wykorzystuje materiały archiwalne i dokumenty osobiste, bezpośrednio włącza się do publicznej dyskusji na ważne społecznie tematy. Zbieżność celów i komplementarność metodologiczna teatru dokumentalnego i etnografii zaangażowanej czyni z połączenia tych dwóch dziedzin skuteczny środek aktywnego uczestnictwa studentów w kulturze artystycznej: pozwala na inkorporację ich doświadczenia badawczego w obręb sytuacji artystycznej, umożliwiającej z kolei ich samodzielną twórczą ekspresję.

Pamięć zbiorowa a kultura popularna
Edukatorzy: Maciej Białous, Magdalena Urbańska.

Opis: Pamięć zbiorowa, rozumiana szeroko jako zbiór społecznie konstruowanych odniesień do przeszłości, stanowi trwały i nieodłączny element życia społecznego. Wpływa w dużym stopniu na tworzenie się indywidualnych i zbiorowych tożsamości, więzi z miejscem zamieszkania i społecznością lokalną, może kształtować postawy polityczne czy wygląd przestrzeni publicznej. Choć społeczne wyobrażenia o przeszłości pełnią tak istotne role, w codziennym życiu często traktowane są bezrefleksyjnie. Warsztaty mają na celu zwrócenie uwagi studentów na mechanizmy kształtowania i rozpowszechniania pamięci zbiorowej za pośrednictwem kultury popularnej i mediów masowych. Grupa warsztatowa skupi się na odszukaniu zapomnianych narracji z przeszłości społeczności lokalnej Białegostoku oraz spróbuje upowszechnić je we współczesnym dyskursie w formie popularnej, poprzez aktywność w sferze mediów społecznościowych oraz lokalnych (np. prowadzenie strony www, tworzenie materiałów wideo). Rezultatem warsztatu ma być podniesienie świadomości uczestników na temat pamięci zbiorowej, jak również wzrost ich aktywności w sferze kultury i kształtowanie aktywnych postaw obywatelskich.

Co?dziennik kampowy
Edukatorki: Małgorzata Skowrońska, Maria Żynel, Sylwia Wieczeryńska.

Opis: W ramach warsztatów z perspektywy charakterystycznej dla stylistyki kampowej sztuczności, powtarzalności, przesady oglądać będziemy codzienne sytuacje. Zajrzymy za fasady ról społecznych, jakie pełnimy. Przyjrzymy się interakcjom, jakie podejmujemy. Inspiracją dla naszych badawczych poszukiwań staną się różne dziedziny sztuki: malarstwo, fotografia, video art i teatr. Warsztaty obejmować będą trzy bloki tematyczne: (1) wiedza, (2) obraz, (3) widowisko. Pierwszy blok pozwoli studentom zdobyć podstawy teoretyczne, niezbędne do dalszej pracy badawczej (np. znajomość zagadnień z zakresu performatyki, różnice w rozumieniu kategorii roli społecznej w socjologii i roli w teatrologii czy historii teatru, rozumienie kategorii ciała, płci w obrębie socjologii, filozofii itd.). W ramach drugiego bloku, studenci zapoznają się z pracami wybranych artystów, czerpiących ze stylistyki kampowej. Będą również poszukiwać kampowych inspiracji, uczestnicząc w wystawach i spektaklach. W ramach ostatniego bloku, studenci pracować będą nad wideoklipem dokumentującym ich wysiłki badawcze. Istotą tego etapu pracy będą konsultacje badawcze, dotyczące metod opracowywania zgromadzonych danych oraz konsultacje reżyserskie, odnoszące się do formy, stylistyki produkowanego wideoklipu. Studenci przez cały semestr prowadzić będą dzienniczki etnograficzne, gdzie zapisywać będą swoje spostrzeżenia oraz videobloga dokumentującego poszczególne etapy ich pracy badawczej. Nagrania wideo oraz najciekawsze notatki z dzienniczków stanowić będą materiał omawiany na konsultacjach i złożą się na wspólnie wyreżyserowany i zmontowany wideoklip.

Warsztaty zrealizowane zostały dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.